Tạ
Lỗi Trường Sơn (1982)
Xin trích mấy đoạn:
Các anh đến
Và nhìn Sài Gòn như thủ
đô của rác
Của xì ke, gái điếm,
cao bồi
Của tình dục, ăn chơi
“Hiện sinh – buồn nôn –
phi lý!!!”
Các anh bảo con trai Sài Gòn không lưu manh cũng lính ngụy
Con gái Sài Gòn không
tiểu thư khuê các, cũng đĩ điếm giang hồ
Các anh bảo Sài Gòn là
trang sách “hư vô”
Văn hóa lai căng không
cội nguồn dân tộc
Ngòi bút các anh thay
súng
Bắn điên cuồng vào tủ
lạnh, ti vi
Vào những đồ tiêu dùng
mang nhãn Hoa Kỳ
Các anh hằn học với mọi
tiện nghi tư bản
Các anh bảo tuổi trẻ
Sài Gòn là “thú hoang” nổi loạn
Là thiêu thân ủy mị,
yếu hèn
Các anh hùa nhau lập
tòa án bằng văn chương
Mang tuổi trẻ Sài Gòn
ra trước vành móng ngựa!!!
Và khi ấy
Thì chính “các anh”
Những người nhân danh
Hà Nội
Các anh đang ngồi giữa
Sài Gòn bắt đầu chửi bới
Chửi đã đời
Chửi hả hê
Chửi vào tên những làng
quê ghi trong lí lịch của chính mình
Các anh những người
nhân danh Hà Nội sợ đến tái xanh
Khi có ai nói bây giờ
về lại Bắc!!!
Bây giờ
Những đứa con đang tự
nhận mình “trong sạch”
Đang nói về quê mẹ của
mình như kẻ ngoại nhân
Các anh
Đang ngồi giữa Sài Gòn
nhịp chân
Đã bờm xờm râu tóc,
cũng quần jean xắn gấu
Cũng phanh ngực áo, cũng
xỏ dép sa bô
Các anh cũng chạy bấn
người đi lùng kiếm tủ lạnh ti vi, casette, radio...
Bia ôm và gái
Các anh ngông nghênh
tuyên ngôn ”khôn và dại”
Các anh bắt đầu triết
lý “sống ở đời”
Các anh cũng chạy đứt
hơi
Rượt bắt và trùm kín
đầu những rác rưởi Sài Gòn thời quá khứ
Sài Gòn 1982 lẽ nào...
Lại bắt đầu ghẻ lở?
Tội nghiệp em
Tội nghiệp anh
Tội nghiệp chúng ta
những người thành phố
Những ai ngổn ngang quá
khứ của mình
Những ai đang cố tẩy
rửa “lí lịch đen”
Để tìm chỗ định cư tâm
hồn bằng mồ hôi chân thật (6)
Đỗ
Trung Quân viết Tạ Lỗi Trường Sơn với tâm thế của dân Sài Gòn (miền nam) nên dù
đã từng đi TNXP, từng khoác áo bộ đội giọng thơ cũng vẫn nặng mùi của bên thua
cuộc. Đó là tập hợp một cách nghệ thuật những lời đốp chát, vỗ thẳng mặt, nói hằn
học trong cơn giận dữ, phân định “mi”, “ta” rõ ràng. “Ta nói thẳng cho mi biết:
Bây giờ cái bản mặt đạo đức giả của mi đã lộ ra. Những xấu xa bẩn thỉu ngày nào
mi gán cho ta thì giờ này mi bẩn thỉu xấu xa còn nhiều hơn thế nữa.” Bài thơ
này phía “ta” nghe rất sướng tai, nhưng phía “mi” thì “biết là nó nói đúng đấy
nhưng cái kiểu ‘vuốt mặt mà không nể mũi’ như nó thì khó chấp nhận quá.”
Tôi
không đi vào chi tiết của kỹ thuật thơ ca như một bài bình thơ nhưng cũng cần
nói lên một điểm: đây là bài thơ rất hay; cảm xúc dạt dào, hồn thơ lai láng,
hơi thơ rất mạnh, có khả năng lôi cuốn người đọc từ câu đầu đến câu cuối. Đặc
biệt là nội dung (ở đây ý và tứ là một), tác giả đã “lội ngược dòng”, viết nên
những vần thơ đối chọi vớì dòng thơ phải đạo, nói lên những điều bị coi là cấm
kỵ, không ai dám nói dù là sự thật. Chính vì thế mà bài thơ phải chờ đến 27 năm
sau mới được trình làng.
Và
cũng nhờ ý tứ không trôi xuôi, không phải đạo ấy giá trị và sức hấp dẫn của bài
thơ đã gia tăng đáng kể.
