VÀI NHẬN
XÉT VỀ KỸ THUẬT THƠ
TRONG BÀI
“BUỒN RƯNG MÂY HẠ”
BUỒN
RƯNG MÂY HẠ
Mây
xứ người – mây quê tôi
Đìu
hiu đất khách - ngậm ngùi biển dâu
Nhớ
thương đau đáu bạc đầu
Non
cao điệp điệp - nước sâu trùng trùng
Thuở
nào mây tím buồn rưng
Nửa
chìm đất loạn - nửa hừng trời mê
Đường
nào mưa gió bội thề?
Lối
đi trốn chạy - ngõ về thương tang
Nơi
nào ổn? Nơi nào an?
Nơi
nào đất mẹ ngập tràn nỗi riêng?
Đâu
Bồng Đảo? - Đâu đào Nguyên?
Quê
tôi đất mẹ triền miên đoạ đày
Thiên
tai nhân hoạ từng ngày
Sát
na rình rập -- phút giây phủ trùm
[Kình,
nghê, lang, sói, beo, hùm
Phùng
mang, trợn mắt, banh hàm, nhe răng]
Xin
Thần, xin Thánh khai ân
Xin
TRỜI chấm dứt nghiệt căn tự nguồn
Thiên
Lôi, Thổ Địa, Diêm Vương
Ra
tay diệt dịch mười phương thái hoà
Phù
Hư Am, Aug. 10th, 2021.
Võ Thạnh Văn
Xin phép tác
giả Võ Thạnh Văn có một chút thay đổi về hình thức bài thơ để làm nổi bật một điểm
đặc biệt trong Kỹ Thuật Thơ của anh.
Đây không
phải bài bình thơ mà chỉ là một số Nhận Xét về Kỹ Thuật Thơ của tác giả
Ngôn ngữ hình
tượng: Chính xác, rõ ràng, đẹp, sang, vài chỗ đắc địa, không thấy “thợ vịn” (chữ
thừa).
Câu cú: Gọn
chắc, không bị lỗi văn phạm, chuyển tải thông điệp thành công (người đọc hiểu ý
tác giả dễ dàng)
Ý tứ liền lạc,
nhất khí liền mạch chứ không phân mảnh đứt đoạn.
Bố cục hợp lý
Kỹ thuật lục
bát vững
Vần: Vừa chính
vận, vừa thông vận, đủ độ ngọt để tứ thơ chảy thành dòng thông thoáng nhưng không
có “hội chứng nhàm chán vần”. Lục bát dài đến 20 câu mà tránh được hết các lỗi
về vần là rất khéo.
Dưới phần CHÚ
THÍCH là hai lỗi chính về cách gieo vần thơ lục bát. Ngay cả Nguyễn Du khi viết
Truyện Kiều cũng mắc phải nhiều lần. Buồn Rưng Mây Hạ của Võ Thạnh Văn là bài
thơ lục bát khá dài – 20 câu – mà không dính phải 2 lỗi này cũng đáng được một
lời khen khích lệ.
Dòng chảy của
nhịp điệu mới lạ
Ngoài ra, những
câu chữ màu xanh đối nhau chan chát để nhấn mạnh cũng là nét riêng đáng chú ý của
bài thơ. Thủ thuật này tạo sự khác lạ cho nhịp điệu thơ lục bát.
Có 2 đoạn thơ
tôi rất thích:
Thuở
nào mây tím buồn rưng
Nửa
chìm đất loạn - nửa hừng trời mê
Đường
nào mưa gió bội thề
Lối
đi trốn chạy - ngõ về thương tang
Nơi
nào ổn? - Nơi nào an?
Nơi
nào đất mẹ ngập tràn nỗi riêng?
Đâu
bồng đảo? - Đâu đào nguyên?
Quê
tôi đất mẹ triền miên đoạ đày
Cảm xúc tầng
1 (Từ ngôn ngữ hình tượng câu chữ): Mạnh.
Cảm xúc tầng
2 (Từ bố cục - thế trận toàn đội): Mạnh.
Cảm xúc tầng
3 (Nếu mạnh sẽ thành hồn thơ): Có nhưng rất yếu.
Tứ thơ nặng
tính thời sự - đặc biệt là đoạn kết - hòa lẫn trong tiếng than van, cầu xin của
rất nhiều thi sĩ khác – không có nét riêng của Võ Thạnh Văn. Đây đúng ra không
phải là khuyết điểm nhưng tôi Tiếc.
Tóm lại, bài
thơ hoàn hảo về mặt kỹ thuật - tạo được dòng chảy tứ thơ, dòng âm điệu, dòng nhịp
điệu và cả dòng cảm xúc nhưng viết trong lúc còn khá tỉnh nên ít cảm xúc tầng
3. Hồn thơ chỉ phơn phớt nhẹ.
CHÚ THÍCH
Hai lỗi kỹ
thuật về Vần trong thơ lục bát:
1/ Vần Ngang Câu Bát
Chúng ta thử
đọc bài thơ của Trần Trọng Giá dưới đây:
ĐỜI
Đắng cay này gửi
vào thơ
Để đêm chia bóng, ngày chờ ước mơ
Tằm ơi! Sao chẳng nhả tơ
Cho ta vá lại hồn thơ nát nhàu!
(FB Lục Bát Việt Nam)
Hai chữ “chờ mơ” (màu đỏ) ở câu bát tạo hội chứng nhàm chán vần Nặng. (5 chữ
cùng chính vận: thơ chờ mơ tơ thơ)
Sắm sanh lễ vật rước sang
Xin tìm cho thấy mặt nàng hỏi han
Đạo nhân phục trước tĩnh đàn
Xuất thần giây phút chưa tàn nén hương.
Trở về minh bạch nói tường:
Mặt nàng chẳng thấy việc nàng đã
tra.
(Kiều, Câu
1686-1692)
Hai chữ “nàng han” (màu đỏ) ở câu bát tạo hội chứng nhàm chán vần
Nặng. Thêm 2 câu sau, có chữ “nàng” càng nhàm chán hơn.
2/ Vần Quẩn
Khéo vô duyên ấy là mình với ta.
Đã không duyên trước chăng mà,
Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
Sắm xanh nếp tử xe châu,
Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa
Trải bao thỏ lặn ác tà
Ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm!
Lòng đâu sẵn mối thương tâm
Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa
Đau đớn thay phận đàn bà!
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
Phũ phàng chi bấy hoá công
Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha
Sống làm vợ khắp người ta
Khéo thay thác xuống làm ma không
chồng.
(Kiều, Câu 74-88)
Đây là loại
vần “đi dăm phút đã về chốn cũ” (quẩn) - mới đổi vần có một lần là quay lại vần
cũ ngay. Đoạn này lỗi rất nặng.
