Thứ Sáu, 29 tháng 7, 2016

ĐỌC THƠ CŨNG LẮM CÔNG PHU


                                         ĐỌC THƠ CŨNG LẮM CÔNG PHU

Với tôi, đây là một “bí kíp võ công” về bình thơ do tôi tự soạn mấy năm trước với sự góp ý của vài người bạn có kiến thức và kinh nghiệm về hai lãnh vực “Sáng Tác” và “Phê Bình”. Tôi dựa vào đấy, coi như là những gợi ý, hướng dẫn,  để Đọc Thơ và - nếu có hứng - viết những bài Bình Thơ của mình. Nhân tiện có cuộc tranh luận thơ của 2 anh Lại Quảng Nam và Phú Đoàn tôi gởi đến coi như là một đóng góp nhỏ vào cuộc chơi lý thú. Và rồi tôi nghĩ “Sao lại không chia sẻ với độc giả yêu thơ?” Có thể họ sẽ tìm thấy ở đấy những thông tin hữu ích. Biết đâu đấy!

            ĐỌC THƠ CŨNG LẮM CÔNG PHU

!/ Hiểu nghĩa của những chữ, từ trong câu thơ, hiểu câu thơ.

2/ Thấy, hiểu được cái hay của từ, chữ trong câu thơ.

3/ Hiểu được cái hay kỹ thuật của câu thơ - về mặt diễn tả ý.

4/ Cảm được cái hay của câu thơ - về tình. (Cảm Xúc Tầng 1)

5/ Bắt được tứ thơ - hiểu được nghĩa đen của cả bài thơ.

6/ Bắt được ẩn ý (nghĩa bóng) của tác giả (nếu có Show, Not Tell hoặc Ẩn dụ toàn bài)

7/ Thấy được cái hay, dở của thế trận chữ nghĩa - đấu pháp toàn đội

8/ Cảm được tứ thơ – thấy, thông cảm, đồng cảm với tâm tình của tác giả gởi gắm trong bài thơ. (Cảm Xúc Tầng 2)

9/ Thấy được dòng chảy (hoặc không có dòng chảy) của tứ thơ.

10/ Cảm được hơi nóng cảm xúc của thơ tỏa ra – không phải từ con chữ mà từ bên ngoài. (Tây phương gọi là giữa 2 hàng kẻ - between the lines). Đây là khởi đầu của hồn thơ.

11/ Cảm được sự lớn mạnh của hồn thơ dựa vào tốc độ và cường độ dòng chảy của tứ thơ. (Cảm Xúc Tầng 3)

12/ Tổng Hợp để định Giá Trị Nghệ Thuật của bài thơ. Chính ở chỗ này mức độ khen chê của người đọc khác nhau tùy chỗ họ coi trọng.

      a/ Coi trọng kỹ thuật cá nhân - chữ, từ, câu thơ hay

      b/ Coi trọng đấu pháp toàn đội - thế trận chữ nghĩa của bài thơ.

      c/ Coi trọng hồn thơ

Phạm Đức Nhì

nhidpham@gmail.com

 Phần Viết Thêm
Bạn đọc thơ để thưởng thức thì như thế cũng tạm đủ. Nhưng nếu bạn muốn là người thưởng thức thơ sành điệu hoặc người  bình thơ - muốn thấy được, cảm được đến sâu sắc, ngọn ngành cái hay, dở của bài thơ - thì cần xét đến những tiêu chí bình thơ khác:

     1/ Mức độ độc đáo của tứ thơ - mở đường, đại diện một giai đoạn lịch sử
     2/ Mức độ tự do phóng bút của thi sĩ (Số chữ trong câu, số câu trong bài) – thi sĩ càng tự do bài thơ càng được đánh giá cao.

     3/ Vần (Rất Quan Trọng): không nhàm chán nhưng tứ thơ phải trơn tuột, chảy thành dòng, tốc độ và cường độ càng cao bài thơ càng có hồn. Nếu thơ “táo bón” lý trí sẽ chen vào gây khó khăn cho việc Cảm Nhận của người đọc.

     4/ Tựa Đề và Kết Thúc:

           a/ Tựa Đề: chỉ ra cái cốt tủy của toàn bài nhưng không làm lộ mạch thơ.

           b/ Kết Thúc: lưu lại ấn tượng – tránh chảy ngược dòng với tứ thơ